မွတ္စုအဆက္

ပေလးအမ်ိဳးသမီးမ်ား(ဟူမွိဳင္းမ်ိဳးႏြယ္မ်ား)

အမ်ိဳးသမီး လုံခ်ည္ေပၚတြင္ စ တုရန္းပုံစံသုံးခု ကုိ ေရွ႔ဖုံးခါစည္း မိန္းမ၀တ္သင္တုိင္း ၏ အစိတ္အပုိင္း အျဖစ္ (Rotoi) ခြဲထားခဲ့ပါသည္။ ေခါင္းျခံဳထည္ကဲ့သုိ့ ေထာင္မွန္ပုံရွည္ ၀တ္ရုံအကြက္ ထဲတြင္ အ၀တ္စ၏ေဘးတစ္ေလွ်ာက္ ရုိးရုိးအားျဖင့္ လိေမၼာ္ေရာင္ႏွင့္အစိမ္ေရာင္ ျဖစ္ျပီးေနာက္ မိန္းမ၀တ္သင္တုိင္းပန္းဖြားတုိ့ နွင့္အတူ တန္ဆာဆင္ထားပါသည္။

ထုိေရွ့ဖုံးခါးစည္းသည္ ခါးေနာက္ႏွင့္ အေရွ့ တစ္ပတ္၊ပတ္ျပီး လုံခ်ည္ေအာက္သုိ့ တစ္ေပအတြင္း ေျခဖ်ားအထိ ဖုံးထားပါသည္။ အမ်ိဳးသမီးေျခပတ္( Ka jong) သည္ အျမဲတန္း ခ်ည္ထည္၊ ခ်ည္ကတၱီပါျဖစ္ျပီး လုံခ်ည္၏ေအာက္တြင္ ၀တ္ပါသည္။ ထုိေနာက္  ၀တ္စုံအျပည့္အစုံထဲမွာ ပုိထည္အက်ႌ (သုိ့မဟုတ)္ ပုိးခ်ည္ထည္ခါးေပၚခြဲထား ျပီး အက်ီလက္တုိ၊မိန္းမ၀တ္သင္တုိင္း စသည္  လက္ေမာင္း တစ္ခုလုံးလည္းပဲ ဖုံးထားပါသည္။

ေငြလက္ေကာက္ (သုိ့မဟုတ္) ေျခက်င္း၀တ္တုိ့ကုိ ခ်မ္းသာေသာအမ်ိဳးသမီးမ်ားက ၀တ္ဆင္ၾကပါသည္။ လျခမ္းပုံသ႑ာန္ ရွိေသာ ေငြ နားေဋာင္း (Ngaw) က အနံသုံးလက္မခန့္ ရွိျပီး အက်ယ္ဆုံးအစိတ္အပုိင္းထဲမွာကုိ ေငြေၾကး တက္နုိင္ေသာသူမ်ားက လည္ပင္းမွာ  စြတ္ထားပါသည္

ပြဲလမ္းသဘင္အခမ္းအနား မ်ားသုိ့ တက္ေရာက္ေသာအခါ  ေငြေၾကးခ်မ္းသာေသာ အမ်ိဳးသမီး မ်ားသည္ ေငြၾကိဳး မ်ားကုိခါးပတ္၍ ၀တ္ဆင္ၾကပါသည္။သုိ့ေသာ္လည္း ပေလးလူမ်ိဳးမ်ားသည္ထုိပုံစံကုိ  အနီးကပ္ဆုံးခ်ဥ္းကပ္ျပီး  သူတုိ့ကုိယ္တုိင္ ခါးမ်ားတြင္ ၾကိမ္းကြင္း (သုိ႔မဟုတ္) ၀ါးကြင္းမ်ားျဖင့္  ပုံစံတူ အသုံးျပဳၾကပါသည္။

ေပ်ာ္ပြဲရြင္ပြဲ ထဲ၌ ေငြေၾကးခ်မ္းသာေသာသူမ်ားက ေရႊနားကပ္ျဖင့္(  Kiaw Krir) ၀တ္ဆင္ၾကပါသည္။ တစ္ခါတစ္ရံ   ျခံထည္ပ၀ါးေနာက္ဖက္ကုိ ေငြပုံေဖာ္၍ ဆင္းယင္ျပီး၀တ္ထားပါေသးသည္။ ေဖာင္ၾကြ ကုိေငြ အစိတ္အပုိင္း ျဖင့္ျပဳလုပ္ျပီး အသဲပုံစံကဲ့သုိ႔ အရြယ္အစားႏွင့္ ပုံသ႑ာန္အားျဖင့္ တူပါသည္။

ျခံဳထည္ေအာက္မွာ ၀က္သားကုိ မုန့္ထဲထည့္ျပီးအဆာသြတ္ထားေသာပုံစံ ျဖင့္ အ၀တ္မည္း (သုိ့မဟုတ္) ခ်ည္ကတၱီပါ ကုိ တင္းက်ပ္ေနေအာင္ ၀တ္ထားပါသည္။ အ၀ုိင္း ပတ္ၾကိဳးပုံစံ  မ်ဥ္းျဖင့္ေငြၾကိဳးႏွင့္ ရစ္ပတ္ေသာ၍ တစ္ခုႏွင့္တစ္ခုနီးကပ္စြာ ဤ နည္းကဲ့ သုိ႔ အလ်ား အနံကုိ အေပါက္   ခ်ဳပ္၍ ေအာက္တြင္ အနက္ေရာင္ခ်ည္ႏွင့္ရွိျပီး ၾကည့္ေသာသူအားေပၚလြင္ေစပါသည္။  ထုိအ၀တ္အစားသည္ ( Mawmai ) ေမာ္မုိင္းဟုေခၚပါသည္။ ျခံဳထည္၏အေရွ႔ေအာက္တြင္ေတြ႔ျမင္နုိင္ပါသည္။ ဦးေခါင္း တစ္ခုလုံးကုိ ျခဳ႔ငုံမိပါသည္။ ထုိအေၾကာင္းႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ ဆရမ္(ဇယန္း) ေရွးသူၾကီးအမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္  ဆံပင္ကုိ ရိတ္ေလ့ရွိပါသည္။ ထုိေၾကာင့္ ေမာ္မုိင္၀တ္ဆင္ရန္ ကြတ္တိျဖင့္လြယ္ကူပါသည္။ ဇယန္းအပ်ိဳမယ္တုိ့ကဤကဲ့သုိ့ေျပာဆုိေလ၏။  သူတုိ့၏ဆံပင္ကုိခ်ည္မထားပဲ တြဲရရြဲေခ်ာင္ေခ်ာင္ခ်ိခ်ိလြင့္ပါးက်ေနသည္ကုိေတြ႔ရပါသည္။ မည္သည့္ျဖစ္ေစကာမူ   သူတုိ့၏ပခုံးထက္တြင္ ဆံပင္အရွည္ထားသည့္တုိင္ေအာင္  လူၾကီးမ်ားက ေတြ႔နုိ္င္ေသာ္လည္း စည္းကမ္း မတင္းၾကပ္ပဲ ခြ်တ္ယြင္းခ်က္ထားနုိင္ပါသည္။

 သူတုိ႔သည္ အထူးသင့္ေလ်ာ္ေသာအခမ္းအနားပြဲရွိမွသာလွ်င္  ရုိးရာ၀တ္စုံကုိ ၀တ္ဆင္ၾကပါသည္။ သုိ့ေသာ္ျငားလည္းပဲ  မိန္းမ၀တ္သင္တုိင္း  လုံခ်ည္၊ ေျခပတ္ ပုံစသည္တုိ့ကုိ အမ်ိဳးသမီး မ်ားက ေန့စဥ္သုံးအျဖစ္ ၀တ္ဆင္ျပးီ  ေခါင္းေပၚ၏ ျခံဳထည္မွာ အင္မတန္ အရြယ္ပမာဏအားျဖင့္ၾကီးမားပါသည္။ တစ္စုံတစ္ေယာက္က သူတုိ့၏ ၀တ္စုံကုိ သက္ေတာင့္သက္သာ မရွိ ဟု ေတြးေတာ မိပါလိမ့္မည္။ ထုိ၀တ္စုံမ်ားကုိ အျမဲတန္း အသုံးျပဳ ၾကပါသည္။ လုံခ်ည္အေၾကာင္းမ်ားကုိ အျမဲတန္းလုိလုိ  ပေလာင္ေက်းရြာ ကဲသုိ့  ျပည္တြင္း၌ သာ ကုိယ္တုိင္ယက္ၾကပါသည္။ ထုိေၾကာင့္ ၀တ္စုံမ်ားသည္ အေရာင္တူညီဖုိ့ ေသခ်ာပါသည္။ က်န္ရွိေသာ ရုိးရာ၀တ္စုံမ်ား၏ အေသးအမႊား ကုန္းၾကမ္းမ်ားအားလုံး  ရွမ္းႏွင့္ ဗမာ စသည္မ်ားထံ မွ ၀ယ္ယူခဲ့ပါသည္။

ထုိေနာက္ ပန္းထုိးထားသည္႔မွအပ တံေတာင္ဆစ္ခ်ိဳး မိန္းမ၀တ္သင္တုိ္င္း ခ်ဳပ္ျခင္း ႏွင့္ေခါင္းျခံဳထည္ ( ထုိျခံဳထည္သည္ ျပန္လည္း၍ အေသးစားျဖစ္ေအာင္ ေရွ့ဖုံးခါးစည္း ေပၚ တြင္ထုတ္လုပ္ျခင္း စေသာအျခားေနရာမ်ား) အနည္းငယ္ထက္ အစိတ္အပုိင္းအကြက္ သက္သက္္ျဖစ္ျပီ ရုိးစင္းပါသည္။ ခ်ည္ပိတ္ျဖဴ မ်ား ကို လည္း အေရာင္မက်ြတ္ႏုိင္ေသာနည္းလမ္းမ်ားအသုံးျပဳျပီး စီမံေဆာင္ရြက္ ၾကပါသည္။

အကြက္တုိင္းသည္   ပန္းထုိးထားျပီး လက္မတုိင္ ခ်ဳပ္လုပ္ထားပါသည္။ ပန္းထုိးျခင္းသည္ ေရွးေခတ္မ်ား၏ ဓေလ့ထုံတမ္းအရ ႏွင့္ အ၀တ္မ်ားေဆြးေျမ့ျပီးစုတ္ျပဲပါလိမ့္မည္။ ျပီးေနာက္ ဆိုက္စုံမ်ား ျဖတ္ရန္ မလုိအပ္ပါ။

 ေတာင္မ

ေတာင္မမ်ိဳးႏြယ္စုမ်ားသည္ ေတာင္ပုိင္း ၌ ဗဟုိအခ်က္က်ေသာ ေတာင္ေၾကာတစ္၀ုိက္ နမ့္ဆန္ျမိဳ႔၏ အစြန့္က်ေသာ ေက်းရြာမ်ားကုိ အနည္းငယ္အုပ္စုိးပါသည္။ သူတုိ့၏အုပ္စုသည္လြယ္ဆုိင္ ေတာင္အနီး၀န္းက်င္းႏွင့္ ေတာင္ ေၾကာ အထြက္အထိပ္ေရာက္ သည္အထရွျပီး၊ သိသာထင္ရွားေသာ ျမင္းကြင္းတစ္ခု မွာ သီေပါအေရွ႔ပိုင္းတစ္၀က္ထိ ပုိင္ပါသည္။ ထုိေနာာက္ ျမင့္ျမတ္ေသာေစတီေတာ္ ႏွစ္ဆူး လည္းပဲ တင့္တယ္စြာ ကုိးကြယ္ထားရွိပါသည္။

          ဆုိလုိသည္မွာ ယေန့တုိင္ေအာင္ ပေလာင္ေက်းရြာစု၌ အေက်ာ္ၾကားဆုံးေတာ္ဘုရားပြဲေတာ္ တစ္ခုရွိခဲ့ပါသည္။ထုိေက်းရြာ မ်ားသည္ ေတာင္မ ေက်းရြာ ၊ မုိင္းလုံ ၌ ရွိေသာ ေကာမိန္း (Kawmawng) ေက်းရြာ ၊ အနည္းငယ္ေရွ့သုိ သြားခဲ့ေသာ္ (Hsikkhu) စုိက္ခ္ခု ႏွင့္ လြယ္ဆုိင္၏အေနာက္ဖက္ ႏွင့္ ထုိရြာမ်ားသည္ သီေပါ၏ အျခားတစ္ေနရာအထိ ျဖစ္နုိင္ပါသည္။

          မည့္သုိ႔ပင္ျဖစ္ေစကာမူ  ထုိေက်းရြာမွာအေျခခ်ေနထုိင္ေသာ လူမ်ားသည္ ေတာင္မရုိးရာ ၀တ္စားဆင္းယင္းမွဳ က်ဆင္းေနျပီး၊ထုိ ေနာက္ လြယ္ဆုိင္ အနီးရွိေက်းရြာမ်ားအာလုံး ကုိ ရွင္းျပရေသာ္  ယခုသည္ ရွမ္း လူမ်ိဳးမ်ား တစ္၀က္နီးပါး ေရာယွက္လာပါသည္။ ထုိေနာက္ ပေလာင္လူမ်ိဳးမ်ားသည္ ေတာင္မနယ္တြင္ေနထုိင္ေသာလူမ်ားက ဤ ကဲ့သုိ့ေျပာနုိင္ပါသည္။   ေတာင္မေက်းရြာ ၌ ေနထုိင္ေသာသူမ်ားမွာအေရးအတြက္အားျဖင့္  ၅၀၀ မွ ၁၀၀၀ ၾကားတြင္ရွိပါသည္။

ေတာင္မ၌ရွိေသာ႒ာနခ်ဳပ္သည္ လြယ္ဆုိင္ေတာင္ေျခတြင္တည္ရွိ ျပီး အေထာက္အထားအားျဖင့္ ေျပာရေသာ္ အခ်ိဳ့ရြာမ်ားသည္ ဘုရားေစတီပ်က္မ်ားက်န္ရစ္ခဲ့၍ ေရွးပေ၀ဏီကတည္းက ေနထုိင္ခဲ့သည္။ ေတာင္မေက်းရြာ သည္ တစ္ခ်ိန္တစ္ခါတုန္းက စီးပြားေရး ႏွင့္လူမွဳေရး အေနအထားတစ္ခု လႊမ္းမိုးခဲျပီ ယေန့ကာလထက္ပုိ၍ မ်ားသည္ဟု လက္ခံနုိင္ဖြယ္ရွိပါသည္။

          လြယ္ဆုိင္ေတာင္သည္ ဒ႑ာရီ ႏွင့္အတူ  အဆက္ရွိခဲ့၍ ေတာင္ပုိင္ေက်းရြာ ၌ ထြက္ရွိေသာ လက္ဖက္အေၾကာင္းမ်ားကုိ ဦးစြာမိတ္ဆက္ေပးခဲ့ပါသည္။ * ထုိေနာက္ ပေလာင္လူမ်ိဳးမ်ား က လက္ဖက္ပင္ယူခဲ့ျပီ ပထမ လက္ဖက္ပင္စုိက္ခဲ့သည္ မွာ မျဖစ္နုိ္င္ပါ။ေတာင္မနယ္ သည္ မ်ိဳုုုးႏြယ္စုမ်ား အား ၾကီးစုိးေသာေနရာျဖစ္ခဲ့ၾကပါသည္။ တနည္းအားျဖင့္ေျပာရေသာ္ မ်ိဳးႏြယ္စုတုိ႔ု၏  ၀န္းက်င္း ရာစုတစ္ခု မွာ မည္မ်ွအျမင့္ျမတ္ဆုံး ေသာ ဘာသာေရးဆုိင္ရာ အခ်က္အခ်ာကုိ မူလမ်ွသာရည္ရြယ္ထားပါသည။္ဗမာလူမ်ိဳးတုိ႔ထက္ ေစတီပုထုိးေလာက္မမ်ားေပ။ သူတုိ့သည္ ခ်မ္းသားၾကြယ္၀သည္လဲမဟုတ္ပါ (သုိ႔မဟုတ္) အေရးပါေသာလူမွဳဆက္ဆံေရးမ်ား မရွိခဲ့ေပ။ သူတုိ့၏ရုပ္၏လကၡဏာမ်ားကမူ အျခားေသာေဆြးမ်ိဳးမဟုတ္သူႏွင့္အနည္းစု တြင္ ပုိ၍ကတူလ္လူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ပေလးလူမ်ိဳးအမ်ားစုတုိ႔ထက္ လြတ္လပ္မွဳ ရွိေၾကာင္းကုိ ျပသပါသည္။

 မ်ိဳးႏြယ္စုတစ္ခု၏အေစာဆုံးေသာသမုိင္းမွာ တုိးတက္မွဳ တစ္ခုရွိခဲ့ပါသည္။ ေသခ်ာမွဳ တစ္ခုကေတာ့ ဘယ္ဟာမဆုိ အရင္းမူလ ျဖစ္ပါေစ သူတုိ့ထက္အရင္းမွာတကယ့္ပေလာင္လူမ်ိဳးမ်ား ပင္ျဖစ္ပါသည္။ အမ်ိဳးသမီးတုိ႔၏ ၀တ္စုံမ်ားကား ကြဲျပားျခားၾကပါသည္။ သူတုိ့ကုိ သတိျပဳမိသည့္နုိင္သည့္ အရာကား လုံခ်ည္ ရွည္ မ်ား ႏွင့္ ဂါ၀န္ မ်ားကဲ့သုိ(သုိ့မဟုတ္)အနီေရာင္၀တ္ရုံရွည္ ၊လည္ပင္းမွ ေျခသလုံးထိ ၀တ္ဆင္ထားကုိ သတိျပဳနုိင္ပါသည္။

ထုိအ၀တ္မ်ားသည္ ပုံမွန္အားျဖင့္ အနက္ေရာင္ ခ်ည္ကတၱီပါ ( သုိ့မဟုတ္)နက္ျပာေရာင္ ( အခ်ိဳ့ ေတာက္ေျပာင္ေသာအ၀တ္မ်ားရွားပါး ပါသည္) ။ ၀တ္စုံ၏အဆုံးတြင္ နီးရဲေသာ အ၀တ္အပုိင္းအစတုိ့ႏွင့္ နဳးညံ႔ျပီးခပ္ပြပြျဖင့္ယက္ထားေသာသုိးေမႊးအပုိင္း အ၀တ္အစမ်ိဳးႏွင့္ လည္ပင္းကုိရစ္ပတ္ထားျပီ ခါးမွာေတာ့ အ၀ါေရာင္ၾကိဳးျဖင့္ သုိင္းထားပါသည္။ေအာက္ပုိင္းမွာ ၾကက္ေသြးေရာင္ ကဲ့သုိ့ေတာက္ပေသာ    လုံခ်ည္ ( Glang) ၀တ္ဆင္ထားပါသည္။  အစိမ္ခပ္ေဖ်ာ့ အေရာင္ ႏွင့္ထင္ရွာေသာအ၀ါေရာင္ျဖစ္ျပီး အနံအားျဖင့္က်ယ္၍ ကြဲျပားျခားနားေသာၾကိဳး ၀တ္ဆင္ခဲ့ပါသည္။

          ေျခ၀တ္ဖုံးမွာမူ ေျခမ်ားအထိ ဖုံးထားေသာ္ျငားလည္း လုံခ်ည္ ခပ္ရွည္ရွည္ ၀တ္ဆင္ထားပါသည္။ ထုိအ၀တ္မ်ားသည္ အားလုံးနီးပါး မျမင္ေတြ႔နုိင္ပါ။ ထုိေနာက္ ေခါင္းမွာမူ ေခါင္းျခံဳထည္၏ (Rangwi)  အေသးစား ပုံစံမွာ ကတူလ္မ်ိဳးႏြယ္စု ေခါင္းျခဳံထည္ကဲ့သုိ့လည္းတစ္ျမတ္တစ္နုိး ၀တ္ဆင္ထားၾကပါသည္။ မည္သုိ့ျဖစ္ေစကာမူ ရွည္လ်ားေသာ အခ်ိဳအစားအေျပအျပစ္ရွိကာ အသက္ျပင္းစြာရွဴရွိဳက္ရမည္။ အတုိင္းအတာအားျဖင့္ အလ်ားမွာ ေအာက္ေျခမွ သုံးေပေလာကအထိ အနံအားျဖင့္ ဖြင့္လုိက္ေသာအခါမွာ တစ္ေပေလာက္ရွိပါသည္။

          ထုိအ၀တ္အစား မ်ားသည္ အေရာင္မကြ်တ္ေသာ အျဖဴေရာင္သုိးေမြးျဖစ္ပါသည္။ ေအာက္ ပုိင္းအစုအပုံးကုိ ထုိအ၀တ္မ်ား၏အျခားပစၥည္းမ်ားကုိ မသက္ဆုိင္ပါ။အထက္ပုိင္းမ်ားေတာ့ တန္ဆာဆင္ထားျခင္းႏွင့္အတူ သုိးေမြးအနက္ျဖင့္ အ၀တ္အပုိင္းအစမ်ားစုစည္း၍ ကြားျပားျခားနားေအာင္ ခ်ဳပ္ထားေသာခရမ္းေရာင္ ခ်ည္ထည္ ႏွင့္နီးရဲေသာ အေရာင္ ၊အ၀ါေရာင္၊အစိမ္ေရာင္မ်ား နဳံးညံံံ႔ျပီးခပ္ပြပြ ယက္ထားေသာ သုိးေမြးအစမ်ိဳး မ်ား အစင္း အေျခခံ၍ ေျခမ်က္စိညာဖက္မွတစ္ခုနွင့္တစ္ခု တန္ဆာဆင္ထားပါသည္။ ထုိအ၀တ္မ်ားသည္ တစ္ခါတစ္ရံ အေနာက္ဖက္သုိ့တည့္တည့္ ခ်ိတ္ဆြဲ ၀တ္ဆင္ခဲ့ပါသည္။. သာမာန္အားျဖင့္ အထက္ဆုံးတုိင္ ေျပာင္လဲခဲ့သည္။ ေပ်ာ့ေပ်ာင္ေသာ ကတ္ဦးထုပ္ ေအာက္ပုိင္းစု မွာ အသုိင္းအ၀ုိင္း ေနာက္ဖက္နွစ္ထပ္ကြင္း ကုိေခါင္းေပၚတင္ျပီ ႏွင့္ ေနာက္ဖက္ပုိင္း ခ်ိတ္ဆြဲဖုိ့ ခြင့္ျပဳထားသည္။