ငြန္ေရာံမ်ိဳးႏြယ္မ်ား

ငြန္ေရာံမ်ိဳးႏြယ္မ်ား 

အေရးၾကီးေသာ လက္ဖက္စုိက္ပ်ိဳးေသာေက်းရြာမ်ားသည္ ၀ိန္းမုိင္ေက်းရြာ (Wingmai) (ယခုအေခၚအားျဖင့္) ျမိဳ႔သစ္ေက်းရြာ ႏွင့္ (Kangwantok) ကန္၀မ္းတုတ္ (ယခုအေခၚအားျဖင့္) အေနာက္ကင္းေက်းရြာ မ်ားသည္ အဓိကက်ေသာ ငြန့္ေရာံမ်ိဳးႏြယ္မ်ားျဖစ္ၾကပါသည္။ ဒုတိယမ်ိဳးႏြယ္စု သည္ ဤမွတ္စုႏွင့္ပတ္သက္ျပီ က်ြန္ေတာ္က “ဆုိလ္ဒုိ”ပေလာင္ဟုေခၚၾကပါသည္။ ငြန္းေရာံ မ်ိဳးႏြယ္စု တုိ႔၏နယ္ေျမသည္  စႏွစ္တက် မဟုတ္ပဲ ေတာင္ကုန္းျမင့္ေပၚ တစ္ေလ်ာက္ေနၾကျပီး ေတာင္ပုိင္း ႏွင့္ အေနာက္ေျမာက္ သုိ့ မုိးမိတ္ပတ္၀န္းက်င္း တစ္ေလ်ာက္ အထက္ပါနာမည္ေပးျပီ ေက်းရြာမ်ား၏အၾကား တြင္ ငြန္ေရာံတုိ့ကုိယ္တုိင္ ေနထုိင္ျပီး အနည္းဆုံးလူဦးေရးအားျဖင့္  ႏွစ္ေထာင္ေလာက္ရွိပါသည္။

          ေရွးအခါက မ်ိဳးႏြယ္စုမ်ားသည္ အေနာက္ေျမာက္ပုိင္းသုိ႔ အေျခခ်ရန္ေျပာင္းေရြ႔ ခ်ီတက္လာပါသည္။ သူတုိ႔သည္ ညြန္းၾကားခ်က္ အခ်ိဳ႔ေသာ အေရးၾကီးေသာ သူတုိ႔၏ ပုိင္ဆုိင္ျခင္း နည္းဗ်ဴဟာ အသုံးျပဳ၍ တာ၀န္အသီးသီးေပးထားပါသည္။ ထုိေနာက္ ကြမ္ဟယ္ေက်းရြာ မဂၤေလကုိ တာ၀န္ယူထားသကဲ့သုိ႔တည္း။ ငြံန္ေရာံအမ်ိဳးသမီး တုိ့၏ ၀တ္စံုမ်ား သည္ အေရာင္အားျဖင့္ အဆြဲေဆာင္မွဳ အရွိဆုံး အေရာင္ တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။အက်ႌအားျဖင့္တုိျပီး သာမာန္အနက္ေရာင္ခ်ည္ ကတၱီ ပါအျမိတ္ႏွင့္အတူ အနားကြပ္ထားျပီ း ေနာက္ နီရဲေသာ သုိးေမြးစအက်ီ  ၀တ္ဆင္ထားပါသည္။ သုိ့ေသာ္လည္း  နီရဲေသာ တံဆိပ္မရွိေပ။ ပေလးတုိ့၏အထက္၀တ္စုံ ထုိတံဆိပ္ပါေလ့ရွိပါသည္။

          လုံခ်ည္ ထဘီ (Kajar) ကဂ်ာသည္ အလ်ားအနံအေရာင္သုံးမ်ိဳးပါ၀င္ပါသည္။တစ္ခုခ်ငး္တြင္  ေစာက္ အနက္အားျဖင့္ တစ္ေပေလာက္ အလယ္ဗဟုိကုိေတာ့ အျပာေရာင္ ျဖစ္ျပီ ထုိအျပာေရာင္ ၏ ေအာက္ပုိင္းတြင္ အနီေရာင္ျဖစ္သည္။ အ၀ါေရာင္မ်ဥ္းေၾကာင္းတစ္ျဖတ္ပါျပးီ ပါး၍အျခားအေရာင္မ်ားလညး္ပါ၀င္ပါသည္။   ခါးၾကိမ္ကြင္းကုိ၀တ္ေသာပုဂၢဳိလ္၏ခႏၶာကုိယ္လုံျခဳံစြာရွိေသာအခါထုိၾကိမ္းကြင္းႏွင့္၀ါကြင္းတုိ့သည္ ျပီျပည့္

စုံးေသာ ရုိးရာဓေလ့၀တ္စုံမ်ားျဖစ္ၾကပါသည္။ အထက္ပုိင္းအနီေရာင္ အစိတ္အပုိင္းမ်ားသည္ ျပည့္စုံလုံေလာက္စြာအက်ႌျဖင့္  ဖုံးထားပါသည္။

          ထုိေၾကာင့္ ထုိလုံခ်ည္သည္ အစိတ္အပုိင္းႏွစ္ခုပါ၀င္ပါသည္။ အထက္ပုိင္းအျပာေရာင္ႏွင့္ ေအာက္ပုိင္းတြင္ အနီေရာင္မ်ာျဖစ္ၾကပါသည္။  လုံခ်ည္၏ေအာက္ဆုံးတြင္ ေျခပတ္( Karjoing) သည္ ၀တ္ဆင္ေသာသူမ်ားအား အၾကိဳက္ေတြ႔ေစပါသည္။ သုိ့ေသာ္ သာမန္ ရွဴျမင္ရေသာသူအဖုိ့ျဖင့္ ေျခ၀တ္ဖုံး ၏အေရာင္မ်ား သည္ေျခတစ္ဖက္အေရာင္တစ္မ်ိဳးႏွင့္ အျခားေသာေျခေထာင့္ကလည္း အျခားအေရာင္မ်ားရွိၾကပါသည္။ ဦးေခါင္းမွာ ခ်ည္ပိတ္ျဖင့္ျပဳလုပ္ထားေသာ အနက္ေရာင္ ေခါင္းျခဳံထည္ သုိ့မဟုတ္ ေခါင္းေပါင္္း (Gwi) အ၀တ္တစ္ခုျဖစ္ျပးီ ေခါင္းေပၚျပစ္တင္ကာ ၀တ္ဆင္ၾကပါသည္။ ထုိအ၀တ္သည္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကုိယ္တုိင္ လက္ျဖင့္ အတုိးႏွင္အရွည္ အ၀ါႏွင့္အနီေရာင္အစင္းမ်ားရွိေသာ၊ရွည္ေသာနဖူးေပၚ၀ဲ၍ခ်ေသာဆံက်စ္အဆုံးေအာက္ပုိင္း၌၀တ္ဆင္ၾကပါသည္။ေငြထည္ျဖင့္ျပဳလုပ္ထားေသာကန့္ေကာ္(Kangkaw)          ႏွင့္ ေျခက်င္း၀တ္ (Kyengthi) သည္ ေငြေၾကးတက္နုိင္ေသာအခါ ၀တ္ဆင္ခဲ့ၾကပါသည္။

          နားတန္ဆာႏွင့္ပတ္သက္ျပီ တစ္ခါတစ္ရံ က်ည္ေတာက္ပုံ နားကပ္မ်ား အမ်ိဳးမ်ိဳးအဖုံဖုံ ၀တ္ၾကပါသည္။ ခ်မ္းသာၾကြယ္၀ေသာသူမ်ား၏ ေခါင္းေပၚေငြထည္ပစၥည္းမ်ား၀တ္ဆင္ေသာသူမ်ားကုိ ခ်ီးမြမ္းၾကပါသည္။ အခ်ိဳ့ေသာ မ်ဥ္း ကတူလ္မ်ား၏ ေမာ္မုိင္ (Mawmai) သုိ့ေသာ္လည္း တကယ့္ပေလးမ်ား (Sokkyin) ပံုစံမ်ားသည္ ေအာက္ပါအတုိင္းေဖာ္ျပပါမည္။

အေနာက္ပုိင္းပေလးလူမ်ိဳး မ်ား (The Western Pales  )

စာေရးသူူသည္ (The Western Pales) ဟု အသုံးျပဳခဲ့ပါသည္။သီေပါ နယ္ ရွိမုိင္းလုံႏွင့္ ေတာင္ပုိင္၌ေတာင္ႏွင့္ေျမာက္ ၏တကယ့္ပေလာင္မ်ားေနေသာ နယ္ပယ္မ်ားျဖစ္ၾကပါသည္။ ပေလး အုပ္စု ထဲမွာ အေရွ့ပုိင္းႏွင့္ေျမာက္ပုိင္း ပေလး တုိ႔သည္ တကယ့္တစ္ဖက္သတ္ အုပ္စုိးေသာေနရာျဖစ္သည္။ သုိ့ေသာ္ျငားလည္း ပထ၀ီအေနအထားအရ ကြာဟမွဳ တုိက္ဆုိင္ ျပီ ေယဘုေယယ်အားျဖင့္ ၀တ္စုံမ်ားထဲမွာ ကြဲျပားျခားနား ေနပါသည္။  ရွမ္းျပည္နယ္ေျမာက္ပုိင္းထဲမွာ မည့္သည္ႏွဳန္းထားကုိမဆုိထားႏွင့္ ယခု မွတ္စု ပေလးတုိ့၏အေရွ့ပုိင္းႏွင့္ေျမာက္ပုိင္း သုံးႏွဳနး္ျခင္းကုိ အဆင္ေျပလိ့မ္မည္ဟု ေတြ႔ခဲ့ပါသည္။

        အမ်ားအားျဖင့္ လ်က္တစ္ျပက္ ေျပာဖုိ့ရန္ ဘယ္ေလာက္ အမွတ္မထင္ေသာ ေစာင့္ၾကည့္ေသာ္သူက အေနာက္ပုိင္းမွ အေရွ႔ပုိင္းပေလးအမ်ိဳးသမီးမ်ား ထုိအက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳသည္ အေရွ႔ပို္င္း အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏စကတ္ထဘီမ်ားႏွင့္စပ္လ်ဥ္း  ၍ အျပာေရာင္ သုိင္းၾကိဳး၏အနီ သည္ အလြန့္ ပါးျပီ အေ၀းမွ်သာ ျမင္ေတြ႔နုိင္ပါလိမ့္မည္။အထည္ႏွင့္ပတ္သက္ျပီး အေရွ႔ပုိင္းပေလးအမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္အနီေရာင္ အျပာေရာင္ အစင္းမ်ားခဲြထားပါသည္။

          အကယ္၍ အနံႏွင့္တိက်စြာ မညီလ်ွင္ သာမာန္ေဖာ္ျပခ်က္ ၏ တူညီ ျပီအေရာင္ႏွစ္ေရာင္ မ်ား ႏွင့္ လုိက္ဖက္ညီေထြေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးပါသည္။ပေလးမ်ိဳးႏြယ္ ေရွ့စာပုိဒ္မ်ားထဲတြင္ တစ္ခုခ်င္းစာရင္တင္ခဲ့ျပးီ ရူခန္(သုိ့မဟုတ ္) ရူခါ မ်ိဳးႏြယ္တုိ့သည္ အမ်ားထဲက အေကာင္းဆုံးတစ္ခု ျဖစ္သည္ဟု ပေလးနယ္ေျမစစ္စစ္ သိခဲ့ၾကပါသည္။

          ဟူးကြက္ေက်းရြာသည္  မုိင္းလုံ၏အေရွ့ပုိင္းထဲတြင္  အေရးၾကီးဆုံးေသာ ေက်းရြာတစ္ရြာ ျဖစ္ျပီ မုိင္းလုံ၏နယ္ခြဲ ႏွင့္ ေတာင္ပုိင္ထဲတြင္ နမ့္ဆန္၏ အေနာက္ေတာင္ အုမၼဆြမ္းေက်းရြာျဖစ္ၾကပါသည္။ရူခါေက်းရြာသည္လက္ဖက္စုိက္ခင္းအနည္းဆုံးစုိက္ပ်ိဳးေသာပေလးအဖြဲ့

တစ္ဖြဲျဖစ္ပါသည္။ထုိေနာက္ပေလးကဲ့သုိ့အေတာ္အသင့္ၾကြယ္၀ခ်မ္းသာၾကပါသည္။သူတုိ႕အမ်ိဳးသမီးတုိ့သည္ အျမဲ ေတာက္ပေသာ အေရာင္ လြယ္အိတ္အေသးျဖင့္ ခြဲျခားသိျမင္ခဲ့ပါသည္ မိနစ္အနည္းငယ္ အ၀တ္၏ေထာင့္ႏွင့္ ေအာက္ပုိင္းခ်ဳပ္ထားေသာ ထုိအစိတ္အပုိင္း ျဖစ္လာေသာပ၀တ္ကုိ သူတုိ့ေခါက္သိမ္ထားေသာ ခါးစည္းၾကိဳး  စည္းထားပါသည္။ ဟူမုိင္းမ်ိဳးႏြယ္စုမ်ားသည္ ေတာင္ကုန္း၏ေတာင္ပုိင္း ေက်းရြာမ်ား၏ ေတာင္ကုန္း သီေပါျမိဳ့၏ အေနာက္ပုိင္းတြင္ ေနထုိ္္င္ၾကပါသည္။ 

          သူတုိ့သည္ လက္ဖက္မ်ားကုိ မစုိက္ပ်ိဳးပါ။ ထုိေၾကာင့္လက္ဖက္မစုိက္ျခင္းေၾကာင့္ သူတုိ႕သည္ အျခားလူမ်ိဳးမ်ားထက္ႏွိဳင္းယွဥ္လွ်င္ ဆင္းရဲၾကပါသည္။ လြယ္ဆာ ၊လြယ္ဆာသယ္ ေနာင္ကလုိင္း ႏွင့္ လုပ္ပလုံး ေက်းရြာမ်ားၾကားထဲမွာျဖစ္ၾကပါသည္။  ထုိေနာက္ သူတုိ႔သည္ ဤကဲ့သုိ့ေျပာဆုိပါသည္  ေနာင္ကလုိင္းေက်းရြာမွာႏွစ္စဥ္မ်ိဳးႏြယ္စုစည္းထားေသာေနရာျဖစ္သည္။ထုိေက်းရြာမ်ားကုိေၾကြးကုန္

ေက်းရြာမွျဖတ္ သြားရန္လြယ္ကူပါသည္။

 ေက်ာက္မဲလားရွိဴးအနီးလမ္းေက်ာက္မဲဘူတာရုံႏွင့္မေ၀းေသာေနရာျဖစ္ပါသည္။ရူလုိင္းေက်းရြာသည္ ဟူမွိဳင္းေက်းရြာ၏ ေတာင္ေျမာက္ တြင္တည္ရွိျပီ  လြယ္ေဆာက္ျမိဳ့ ေလာက္အက်ယ္နီးနီးရွိပါသည္။ နမ့္မင္ေက်းရြာမွ( ၁၂) မုိင္ေလာက္ (သုိ့မဟုတ္) ဂုတ္ထိပ္တံတားမွ အေရွ႔ေျမာက္ဘက္၌ တည္ရွိေသာ ေက်းရြာသည္ ရူလုိင္ေက်းရြာျဖစ္ပါသည္။ အျခားရြာကေတာ့ ေပါင္ေဂါင္ေက်းရြာ အနီးတြင္ ဟြယ္ေယာက္ေက်းရြာသည္  ရထားဘူတာရုံ၏အေနာက္ ဘက္တြင္ရွိပါသည္။ ထုိေနာက္ ေၾကြးကုန္ေက်းရြာ၏ေတာင္ပုိင္းတြင္ လြယ္မုံး ေက်းရြာ ျဖစ္သည္။ လြယ္မုံးေက်းရြာသည္ ပေလးမ်ားအနည္းငယ္သာရွိျပီး  ထုိရြာသည္ ေျမနိမ့္ပုိင္းတစ္ေလ်ာက္တြင္ စပါးစုိက္ကြင္းမ်ားရွိၾကပါသည္။

          ေဟြးရြက္ေက်းရြာ၏အေရွ႔ပုိင္း ႏွင့္ ေျမာက္ဖက္တြင္ ရထားဘူတာရုံး သုိ့ ရူခ်ိုင္ေက်းရြာ နွင့္ မန္တုံပေလးမ်ိဴးျဖစ္ၾကပါသည္။ သူတုိ့ထက္ၾကီးေသာ ေက်းရြာသည္ကား  ၾကဴေရွာင္ေက်းရြာျဖစ္ျပးီ ေက်ာက္မဲျမဳိ႔သုိ႔ သုံးမုိင္ခန့္သြားရပါသည္။ရူက်င္ေက်းရြာသည္ လက္ဖက္စုိက္ပ်ိဳးၾကျပးီ  ၾကဴေရွာင္ေက်းရြာ၏ ဥယ်ာဥ္သည္ အျခားေသာဥယ်ာဥ္မ်ားထက္သာယာျပီး  ရထားလမ္းႏွင့္ ပုိ၍ နီးပါသည္။

          မည့္သုိ႔ပင္ျဖစ္ေစကာမူ အပင္မ်ားသိပ္ေကာင္းသည့္ပုံအျခားေနရာလည္း မေပၚပါ။ ရူိခ်ိဳင္မ်ားသည္ မုိးမိတ္နယ္ ရွိ မန္တုံေက်းရြာ ပေလးမ်ိဳးႏြယ္မ်ားႏွင့္အတူ အခ်ိဳေသာ အခ်ိတ္အဆက္ ရွိနုိင္ပါသည္။ ဟူးေပါင္ေက်းရြာ သည္ ရူက်င္ေက်းရြာ (Raoching) ၏အေနာက္ေျမာက္ရွိေတာင္ရုိးတစ္ေလ်ာက္ႏွင့္ သီေပၚနယ္၏ေတာင္ေျမာက္ ပုိင္း တြင္ ရွိပါသည္။ သူတုိ့သည္ ရြာအနည္းငယ္ေလာက္သာေတြ႔ရွိပါသည္။ ထုိခြန္ကုန္း (Khunmgum) ေက်ာက္မဲမွလာေသာလမ္း ေပၚမွ မုိင္ေငါ့ေက်းရြာ သုိ့ အမ်ားက ေကာင္းစြာ သိၾကပါသည္။ သူတုိ့သည္ လက္ဖက္မစုိက္ၾကပါ။ ရူဟုိ ( Roahoch) ေက်းရြာသည္ လက္ဖက္မစုိက္ေသာ မုိင္းလုံမ်ိဳးႏြယ္စုမ်ား ဟု  အေတာ္အသင့္ပ်ံႏွံေနၾကပါသည္။

          သူတုိ့ေက်းရြာမ်ားသည္ ေျမာက္ဖက္စူစူသုိ့ ခဲ့်ထြင္ကာ စိတ္ခူေက်းရြာ မွ ျမိဳ့ေတာ္ဆိီသုိ့ အခ်ိဳ့ေသာျပည္နယ္ မ်ိဳးႏြယ္စု အဖြဲ႔မ်ား ၏ေက်းရြာမ်ား ကာ ေကာေပါင္းေက်းရြာ၊ နမ့္ခြန္ႏွင့္ လြယ္ခုိင္ ေက်းရြာအနီး၀န္းက်င္းမ်ား  ပါ၀င္ၾကပါသည္။ ရူလုိင္းေက်းရြာ သည္ လဲေလ်ာင္ ျပီ ရူဟုိ ေက်းရြာ၌ ဧရိယာႏွင့္ နီးပါသည္။  ရူခန္၏ အစြန္းေျမာက္ပုိင္း ၾကားတြင္ ရွိပါသည္။  ပေလးမ်ိဳးႏြယ္စုမ်ားသည္ မုိင္လုံ၏အေရွ႔ေျမာက္ တည္ရွိျပီ ေတာဆန္ေက်းရြာ ဟု အသိမ်ားၾကပါသည္။  ထိုေနာက္ အနီး၀င္းက်င္းေက်းရြာမ်ား ဗဟုိခ်က္မ တြင္ လည္း ထုိနာမည္သည္ အတူတူပင္။  သူတုိ့သည္ မုိင္လုံပေလး မ်ိဳးႏြယ္စု အနည္းဆုံး တစ္ခုျဖစ္ျပီ လက္ဖက္မ်ာစုိက္ပ်ိဳးၾကပါသည္။ ေယဘုေယယ်အားျဖင့္ ခ်မ္းသာၾကပါသည္။ ပေလးမ်ားသည္ နမ့္ဆန္ျမိဳ႔၀င္းက်င္းမ်ားတြင္ ေျမာက္ပုိ္င္းႏွင့္အေနာက္ေျမာက္ပုိင္း ေယဘုယ်အားျဖင့္ “ေစာပနာ” ဟု အမ်ားသိၾကပါသည္။ ထိုသူမ်ားသည္ မ်ိဳးႏြယ္ဟုတ္သည္ျဖစ္ေစ၊ မဟုတ္သည္ျဖစ္ေစ စာေရးဆရာက အေသခ်ာ မေျပာနုိင္ေပ။

          ပေလးအမ်ိဳးသမီးအ၀တ္အစား တုိ့၏အဓိက ပုံသ႑ာန္ကုိ  ေရွ့စာပုိဒ္ထဲတြင္ ဟုိဟုိဒိီဒီ ဤမွတ္စုထဲ၌ ေရးသာေဖာ္ျပခဲ့ပါျပီ။  ၀တ္စုံအမ်ိဳးမ်ိဳးကြဲျပားျခား ခ်က္မ်ား၏ မ်ိဳးႏြယ္တစ္ခုႏွင့္တစ္ခုၾကားမွာ အနည္းငယ္ရွိၾကပါသည္။  ထုိေနာက္ မိမိ၏မ်က္စိ ကုိ လက္ေတြ႔ အျခား၀န္းက်င္းေက်းရြာမ်ားကုိ ဥပမာအားျဖင့္  ရူခန္ႏွင့္ ရူက်င္ ျပီေနာက္ ရူလုိင္ႏွင္ ဟူမွိဳင္ ကဲ့သုိျဖစ္ပါသည္။ သူတုိ့၏ လုံခ်ည္ အထူး၏ အစင္းမ်ားသည္ အနည္းငယ္ ကြဲျခားၾကပါသည္။

          ေျမလတ္မွာရွိေသာ ပေလးမ်ားႏွင့္ ရွမ္းျပည္နယ္ေတာင္ပုိင္း ၏အျခားအစိတ္အပုိင္း ရွိေသာပေလးတုိ႔သည္ ခါး၌ အ၀တ္ ကြင္း၀တ္ဆင္ၾကျပီ းအျခားလူမ်ိဳး မ်ားထက္ ပုိ၍ ပါးပါသည္။ ကြ်နုု္ပ္တုိ႔ ယခု ပါ၀င္ ပတ္သတ္ ျပီး သုိ့ေသာ္လညး္ ယခုေရးသားထား ေသာ မွတ္စုထဲ တြင္ ကြဲျပားျခားနားခ်က္ကာ ၾကည့္ရွဴေသာ ပုဂၢိဳလ္တုိ႔၏ အၾကိဳက္ေတြ႔နုိင္ပါသည္။  ဤေနရာမွာ ၀တ္စုံတစ္ခုလုံး အျမဲတန္းကြဲျပာျခားနားျခင္းသည္ တစ္သီးပုဂၢလိက  တစ္ရြာႏွင့္ တစ္ရြာ ထက္ အျခားရြာတုိ့က  တူညီေအာင္၀တ္ဆင္ဖုိ႔ကား လုံခ်ည္တစ္ခုကုိပင္ ထိမ္းသိမ္ထားပါသည္။   ေခတ္သစ္ဆန္းေသာလူငယ္ မ်ားသည္  ဖက္ရွင္ ကုိ တီထြင္၍ ၀တ္ဆင္ၾကပါသည္။

          ပြဲလမ္းသဘင္၀တ္ဆင္ရန္ အျမိတ္အနားကြပ္ထားေသာအ က်ႌႏွင့္  ေခါင္းျခဳံပု၀ါမ်ိဳး ေရာင္စုံ ကုိ စဥ္းစားလုိ့ရနုိင္ပါသည္။  ၾကက္ေသြးေရာင္အမ်ိဳးမ်ိဳး (သုိ့မဟုတ္) ပန္းခရမ္းေရာင္ မွ ေက်ာက္စိမ္းေရာင္သုိ့ (မဟုတ္ )အ၀ါေရာင္ လူမွဳေရးပြဲလမ္းသဘင္အတြက္ လုိက္ဖက္ပုံေပၚ ပါသည္။ သုိ့ေသာ္  သာမာန္အမ်ိဳးသမီးေန႔စဥ္ထားေသာ အက်ႌ ( Sala)  သည္ အျမဲ တန္းလုိလုိ နက္ အျပာေရာင္ ခါး၌ တုိးျပီး ၀တ္ဆင္ထားပါသည္။  အထူးသျဖင့္ အေရွ့ဖက္ ရွည္ေသာ အက်ႌလက္ တုိမ်ားႏွင့္ သာမာန္ အားျဖင့္ နီးရဲေသာ ရင္ဘတ္တြင္ေခါက္ထားသည့္အပုိင္း သုိးေမြးအထည္ မ်ား ၀တ္ဆင္ၾကပါသည္။ အနီေရာင္ ႏွင့္အျပာေရာင္ အစင္းရွိေသာ လုံခ်ည္ ကုိ အက်ႌေအာက္သုိ့ ၀တ္ဆင္ခဲ့ၾကသည္။  ခႏၶာကုိယ္၏ ရင္ဘတ္မွ ဒူးအထိ ႏွင့္ ရင္သားအား ဖုံးထားပါသည္။  ထုိေနာက္ တင္းပါ ၏ေအာက္ပုိင္း တြင္လုံျခဳံေစျခင္းျဖစ္ပါသည္။

          ခါးကြင္ (Nang)( နန္း) ၾကိမ္ ႏွင့္၀ါးျဖင့္ျပဳလုပ္ထားၾကျပီး သံထည္ကြင္းမ်ားအတူ အေရာင္တင္ဆီျဖင့္အေရာင္တင္ျပီးျပဳ လုပ္ထားပါသည္။ ထုိေနာက္ အေရာင္ေတာက္ပေသာ အက်ႌ (သုိ့မဟုတ္) ဇာပန္းထည္ ႏွင့္အတူ  (သုိ့မဟုတ္) သစ္ဆီ ေငြထည္ျဖင့္ က်စ္၍  ခါး၀တ္မ်ားကုိ တန္ဆာဆင္းထားပါသည္။  ၾကိမ္သည္ အစင္းမ်ားျဖစ္ေအာင္ လုပ္ျပးီ (သုိ့မဟုတ္)အခ်ိဳ့ေသာ ဖုိင္ဘာျဖင့္လုပ္ထားသည္။  ထုိကခ်င္လူမ်ိဳးမ်ား ဒူး၏ေအာက္တြင္ ေျခေထာင့္ထဲ အ၀ုိင္း ၀တ္ဆင္ထားသကဲ့သုိ႔ျဖစ္ပါသည္။

          ေျခ၀တ္ဖုံး (သုိ႔မဟုတ္) ခ်ည္၀တ္ျဖင့္ပတ္ထားေသာေျခ  ပတ္ျပားသည္လည္းမဟုတ္၊ျဖဴသည္လည္းမဟုတ္ အျပာအစင္းမ်ားႏွင့္အတူ ေျခမ်က္စိ လက္မနီးပါး ခန့္ နက္ျပီ  ေျခေထာင့္ၾကိဳးျဖင့္သုိင္းထားပါသည္။ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ ေျခက်င္းမ်ာသည္ ပဲြလမ္းသဘင္အခမ္းအနားမ်ားရွိမွသာ ၀တ္ထားၾကပါသည္။ ေခါင္းေပါင္း မွာမူ မဲနက္ အျပာေရာင္ ခ်ည္ထည္ ႏွင့္ ေခါင္းကုိ ၀ုိင္းရစ္ျပးီ ရွမ္းအမ်ိဳးသမီးကဲ့သုိ႔  ၀တ္ဆင္ထားပါသည္။  အေပၚပုိင္းအက်ီမွာေတာ့ ေနာက္ဖက္သုိ့ ေအာက္က်ျပးီ အနည္းငယ္ ပခုံးေအာက္သုိ့ ၀တ္ၾကပါသည္။  ထုိ၀တ္စုံသည္ အနီႏွင့္ အျဖဴေရာင္ ျဖစ္ေလ့ရွိပါသည္။ ခ်ည္ႏွင့္တစ္ခါတစ္ရံ ေရာင္စုံအစိတ္အပုိင္းနွင့္ယက္လုပ္ထားပါသည္။ 

          ထုိအ၀တ္မ်ားသည္ နီးကပ္စြာ အျမဲတန္းအားျဖင့္ (သုိ႔မဟုတ္) တစ္ခါတစ္ရံ ေခါင္းေပါင္သုိ့ေထာက္ပံထားကာ ဆံပင္ေပၚတင္ျပီးေနာက္  ထုိအ၀တ္ သည္ ၀ုိင္းပါသည္။ သုိ့မဟုတ္ အမွန္စင္စင္ေျပာရပါမူကာ လျခမ္းပုံသ႑ာန္ (ကန့္ေကာ) သည္ ခ်မ္သားေသာသူမ်ား၀တ္ၾကပါသည္။  သူတုိ့သည္ အျပာျဖစ္ျပီ သက္ေတာင့္သက္သာေသာ ႏွင့္ အလယ္က အျခားထက္ ကပုိ၍ အဆုံးတြင္ က်ယ္ပါသည္။ အဆုံးတြင္ လည္ပင္၏အေနာက္ဖက္ မေတြ႔ရွိပါ ။ လည္ပင္က ထုိအ၀တ္အစားထဲစြတ္ထားနုိင္ျပီ ခြဲးျခားနုိင္ပါသည္။ ကန့္ေကာ္ တုိ့သည္ ေငြထည္ျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားျပီ ရုိးရုိး သုိ့မဟုတ္ အနည္းငယ္  ပန္းပြင့္ဒိီဇုိင္းျဖင့္ တန္ဆာဆင္ထားေသာအေရာင္ႏွင့္အတူ  စာ အစိတ္အပုိင္း ကုိ မ်က္ႏွာျပင္ေပၚတြင္ ယပ္လုပ္ခဲ့ပါသည္။  မိန္းမမ်ား၏ နားအဆင္းတန္ဆာသည္ ( ေရွာ့)  ၀တ္စုံျပည့္စုံဖုိ႔ရန္ ထိန္းထားပါသည္။ ထုိနားကပ္သည္ ပုံေသလုနီးပါး ျဖစ္ေသာ ခရာပုံသ႑ာန္ ကုိ ေငြထည္မ်ားျဖင့္ အလ်ားသုံးလက္မေလာက္ ရွိၾကပါသည္။

          ၀တ္ဆင္ေသာသူမ်ား၏ပခုံးတြင္ေအာက္္ငုိက္စုိက္က်သည္သကဲ့သုိ့လုပ္ထားပါသည္။ ထုိေနာက္ နားထဲ နားကပ္ကုိ ေအာက္သုိ့က်ေအာင္ဆြဲထားသည္။ ဥေရာပနုိင္ငံတုိ့၏မ်က္စိျဖင့္ အႏုပညာႏွင့္ အလြန္ေ၀းပါသည္။ အျမင့္ဆုံးပြဲၾကီး ၀တ္ဖုိ့ရန္ ကာ ေဆာက္က်င္(Sokkyin)  ပင္ျဖစ္ပါသည္။ ႏြယ္ အလိပ္လိပ္ရစ္ပုံကဲ့သုိ႕ ဒုလုံးပုံရွိ အ၀တ္မ်ားရစ္ပတ္ျပီ ေခါင္းေပါင္ ကုိ ဤနည္းကဲ့သုိ့  ၾကိဳးျဖင့္သုိင္းကာ ၀တ္ဆင္သူမ်ား၏ ေခါင္းေအာက္တြင္ ေငြထည္မ်ား ျပသထားပါသည္။

          တစ္ခါတစ္ရံ ေျပာင္းလြယ္၊ျပင္လြယ္ေသာ ေငြၾကိဳးကဲသုိ့ ၀တ္ထားခဲ့ၾကပါသည္။ တစ္ခါတစ္ရံမွာမူ တစ္ခုထက္မ၀တ္ၾကပါသည္။ (Sokkyin) ေစာက်င္သည္ ေရွးက်ေသာမူလ ကတူလ္မ်ိဳးတုိ့၏ေမာမုိင္ထက္ ပုိ့၍ ခ်ဲ့ထြင္ကာ အေျခခံယူထား သည္ ဟု ျဖစ္နုိင္ပါသည္။ ေစာက်င္ (Sokkyin) သည္ ေငြၾကိဳးျဖင့္ႏွင့္ ေငြျပားလည္ တစ္ခါတစ္ရံ ေတြ႔ျမင္နုိင္ပါသည္။ သု့ိေသာ္ ဤ ျပင္ဆင္မြမ္းမံထား သည့္ပုံစံ၏ အမ်ားအားျဖင့္ ေနရာတုိင္းလုိလုိပင္ႏွင့္ ဤမွတ္စုအတြင္းဧရိယာ မၾကာခဏ မေတြ႔နုိင္ပါ။ ေငြ ေျခက်င္းကုိေတာ့ တစ္ခါတစ္ရံ ၀တ္ရံ ၀တ္ဆင္ခဲ့ပါသည္။

          အျခားတန္းဖုိးရွိေသာ ၀တ္ထည္မ်ား၏  တစ္ခု သည္သာ အေနာက္ပုိင္းသီေပါနယ္ ပေလး တုိ့၏ၾကားတြင္ သာမာန္ပင္ျဖစ္ၾကပါသည္။ ထုိေနာက္ ေတာင္ပုိင္းနယ္၏ ေငြထည္ပစၥည္းမ်ားကုိေတာ့ တူျဖင့္ထုျပီ ပါးေသာ ေလးေထာင့္ေငြျပားႏွင့္ အမ်ိဳးသမီး မိန္းကေလးမ်ား၏    အက်ီေအာက္ပုိင္း၏အဆုံး  ဆင္ယင္ ထားၾကပါသည္။ သူတုိ့သည္ လက္မျဖင့္တုိင္းတာၾကျပီ တစ္၀က္ပုိင္းတြင္ အက်ီ မ်ားလုံျခဳံမွဳ အတန္းအားျဖင့္စိန္ပုံစံလုပ္ထားၾကပါသည္။ ထုိကဲ့သုိ့ ေျခမ်က္စိထိျခင္းအားျဖင့္ အထက္ပါ အတုိ္င္း သတိျပဳမိခဲ့ပါျပီ။ အကယ္၍ တစ္စုံတစ္ရံ စာစု ကုိ ပေလာင္အမ်ိဳးသမီးအားလုံး၏ ၀တ္စုံကုိ နဂါး (သုိ့မဟုတ္ )ေျမြးတုိ့၏အေရးခြံ ဟု အတုဟု ဆုိပါသည္။ ထုိစာသည္ အနည္းငယ္ သံသယျဖစ္နုိင္ပါသည္။  သုိ့ေသာ္ အ၀ုိင္း အျပားမ်ား  နဂါး၏ခႏၶာကုိယ္၏ အတုိင္းအတာကုိ  ျပည္လည္ထုတ္ဖုိ့ရန္ ၾကံရြယ္ထားပါသည္။

          ေရွ့ဖုံးခါးစည္း ၏ အျဖဴေရာင္ သည္ ထုိ ထေယာင္ရုိင္မ်ား ကုိ ဆင္တူျပီ တစ္ခါတစ္ရံ ၀တ္ဆင္ၾကပါသည္။ သုိ့ေသာ္ ထုိေရွ့ဖုံးခါးစည္ သည္ ထဘီကုိ ပုိ၍ လုံျခဳ႔ေစသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ ထုိုိ၀တ္စုံ ဓေလ့   ပုံမ်ား အတြင္းပိုင္းက်ေသာ ဓေလ့၀တ္စုံမ်ားျဖစ္ၾကပါသည္။

          အေရွ႔ပုိင္း ပေလးမ်ိဳးမ်ား

သီေပါႏွင္႔ေတာင္ပုိင္း ထဲတြင္ အေရွ႔ပုိင္းပေလးမ်ားႏွင့္ အနည္းငယ္ ႏွိဳင္းယွဥ္စရာ ရွိၾကပါသည္။ ထုိပေလးမ်ိဳးမ်ားသည္ ေယဘုေယယ်အားျဖင့္ အတူ စုေပါင္းသည္ “ ဟူမွိဳင္ ” ဟူေသာေ၀ါဟာရေအာက္မွာ ရွိၾကပါသည္။  သုိ့ေသာ္ သူတုိ့၏မ်ိဳးႏြယ္စုမ်ား စုစည္းမွဳကုိ အနည္းငယ္သိၾကပါသည္။  ထုိေနရာသည္ အေရွ့ပုိင္းနယ္ေျမထဲမွာ ပေလးမ်ိဳးႏြယ္မ်ား ၏ေက်းရြာ မ်ား ယခုႏွင့္ပတ္သက္၍ အနည္းငယ္ သာရွိပါသည္။  အေရးၾကီးဆုံးေသာအရာကာ ဟူမုိင္သည္ နမ့္ဆန္၏ ေျမာက္ပုိင္း ႏွင့္မုိးမိတ္နယ္စပ္တြင္ နီးပါသည္။ ဤကဲ့သုိ့ေျပာဆုိေလ၏  မ်ိဳးႏြယ္က ထုိနာမည္ေပးခဲ့သည္ ဟု ဆုိ၏။ ထုိေနာက္စာေရးဆရာသည္ ခံစားခဲ့ပါသည္။ မုိင္းလုံအမ်ိဳးသမီး၌ ၀တ္ဆင္ထားေသာ အေရွ႔ပေလးတုိ့၏ ၀တ္စုံမ်ားကုိ ၀တ္ထားျပီ မည္သည့္ထုိရြာသားမ်ား ကုိ ပုိင္ဆုိင္ထားေသာ သူတုိ့ဘာေၾကာင့္ ရူခရုိင္မ်ိဳးႏြယ္ ဟု ေခၚဆုိၾကသည္ကုိ အခုိင္အမာေျပာဆုိသည္ ။ သုိေသာ္ အေရွ႔ပေလး မ်ိဴးႏြယ္မ်ား သည္ ေတာင္ေၾကာတစ္ေလ်ာက္တြင္ မုိးမိတ္တြင္ အေျခခ်ေနထုိင္ၾကျပီ  ဆုိင္၀ီသည္ ယခုမွတ္စုတြင္  အျပင္နယ္ပယ္မွေနပါသည္။  ဆုိင္၀ီသည္ အနည္းငယ္ေပါင္းထည့္ဖုိ့ရန္ ဟူမွိဳင္အေၾကာင္းကုိ ေရးသာခဲ့ျပိးျဖစ္ပါသည္။ အမ်ိဳးသမီးမ်ားထဘီမွအပ အထက္ပါအေၾကာင္းအရာမ်ားေဖာ္ျပခဲ့ျပီပါျပီး။  သူတုိ့၏၀တ္စုံမ်ားသည္ လက္ေတြ႔ႏွင့္အတူ  ထပ္တူေသာ အရာကာ အေနာက္ပုိင္းပေလးမ်ားျဖစ္ၾကပါသည္။

          ထုိေနာက္ စာေရးဆရာသည္ မည္သည္အမွတ္အသားမဆုိ ကြဲျပားျခားနားပုံကုိ မဆုိ တန္ဆာ  ဆင္ျပီ  မရွာေဖြနုိင္ပါ။ ထုိျပင္ အေနာက္ဖက္ဆီသုိ့ ဆုိင္၀ီ၏ေျမာက္ပုိင္း သည္ ဓေလ့၀တ္စုံ ဆင္ယင္း ပုံ၏  သစ္လြင္ေသာ လကၡဏာမ်ား ကုိ ျပန္လည္စုစည္းထားပါသည္။ ေခါင္းေပၚ၀တ္စုံမ်ားကုိမူ ဟုိဟုိဒီဒီ အခ်ိဳ႔အရာမ်ား ကုိ တုိးတက္ေနပါသည္။ ထုိ၀တ္စုံသည္ ငါးဖမ္းသမား၏ ကုန္းပစၥည္းမ်ား ေရာင္းခ်ရန္၀တ္ေသာဦးထုပ္ႏွင့္တူျပီ ေခါင္းေပါင္းေဆာင္ေသာသူ၏ စိတ္ခ်ရသည္။ထုိေခါင္းေပါင္း သည္ အျပာေရာင္ အလိမ့္လိမ့္ ျပဳလုပ္ျပီ ၀တ္ဆင္ၾကပါသည္။ ကခ်င္၀တ္စုံႏွင့္ဆင္တူပါသည္။  ထုိေနာက္ အ၀တ္မ်ားသည္ ေယဘုေယယ်အားျဖင့္ ပုိ၍ မွဳိင္ေနပါသည္။ အနည္းငယ္ အနီးေရာင္ ထဲမွာ ေပါင္းစည္းမွဳ တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ သုိ့ေသာ္ ထုိကြဲျပားျခားမ်ား သိသာထင္ရွာပါသည္။အေရွ႔ပုိင္း နယ္ေျမမတုိင္မွီ ျဖစ္ျပီေနာက္ ထုိမွတ္စုပတ္သက္ျပီ ေရးသာခဲ့ပါျပီ။အေရွ႔ပုိင္း ပေလးမ်ား အနည္းငယ္ စုိက္ပ်ိဳးၾကျပီ တကယ္လုိ့ရွိခဲ့လ်ွင္ လက္ဖက္ႏွင့္ အက်ိဴးဆက္အားျဖင့္ ဆက္သြယ္နုိင္ေသာ  ပါ၀င္ေသာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားတစ္ခုျဖစ္ပါသည္။